Betrouwbare organisaties en werkzekerheid

Goede arbeid

In de huidige netwerksamenleving verandert onze kijk op arbeid en de waarde van arbeid. Vooral in de dienstverlenende sector, waar zowat de helft van de beroepsbevolking werkzaam is zal men minder binding hebben met het bedrijf, steeds flexibeler gaan werken en meer gebruik maken van netwerken. Er wordt ook wel gesproken van globaliserende digiwerkers. Zij zijn gericht op snelle en omvattende communicatie met andere netwerkers en zoeken voortdurend naar nieuwe mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling. Deze groep gaat steeds meer verschillen van de traditionele arbeider, die gebonden is aan een bepaald soort werk in een bepaalde bedrijfstak.
Het is essentieel om over de nieuwe kwaliteit van arbeid in gesprek te gaan met de samenleving en vooral met degenen die het betreft. Onderzoek leert dat de moderne arbeider in de turbulente complexe samenleving behoefte heeft aan ondersteuning van leidinggevenden, zich graag wat afschermt van al te grote diversiteit van werkzaamheden, zoekt naar rust en regelmaat en controle wil houden op het eigen werk.
Flexibiliteit van arbeid?
Flex- en thuiswerk met behulp van moderne media maken het mogelijk dat ouders van gezinnen met kleine kinderen kunnen blijven werken. Toch heeft ook dit zijn keerzijde: er is meer isolement, werktijd en privé tijd gaan door elkaar lopen, er wordt al gauw verwacht dat mensen 24 uur op 24 bereikbaar zijn. Dit heeft werkstress en burn-out op jonge leeftijd tot gevolg.
 Nog maar enkele jaren terug werd de ZZP constructie als de oplossing voor de invulling van arbeid gepresenteerd. Eigen baas zijn, zelf kunnen regelen hoe het werk in te richten, en meer verdienen, dat was het ideaal. Velen wilden in ruil daarvoor de eerder verworven rechtszekerheid van wachtgeld, pensioenopbouw en bovenwettelijke uitkering  inleveren. Niemand voorzag toen dat na enkele jaren veel ZZP’ers te maken zouden krijgen met teruglopende opdrachten, faillissementen, moordende concurrentie en afnemers die laat of helemaal niet betalen. Nu verschijnen er artikelen over “ZZP’ers uitgeknepen als citroenen”, die op geen enkele garantie terug kunnen vallen.
Aanpassing van WW en ontslagrecht zijn in dit speelveld erg bedreigende ontwikkelingen wanneer we niet in staat zijn om iets van werkgarantie, passende arbeidsvoorwaarden en goede arbeidsomstandigheden te regelen.
Zeggenschap en legitimatie van bonden 
Het samen een vuist maken vanuit de vakbeweging lijkt uit de tijd. Thans worden allerlei oppervlakkige en wisselende vormen van werknemers/werkgeversoverleg in het leven geroepen om de formele medezeggenschap te ontduiken. Als het zo uitkomt wordt er in bedrijven gestreefd naar resultaatverantwoordelijke teams, worden teams steeds van samenstelling veranderd, en wordt het organisatiemodel regelmatig opgeschoond vanuit nieuwe, veelbelovende missiestatements. Teams worden slachtoffer van rattengedrag, er is discontinuïteit van leiding en er komen steeds andere crisismanagers. De ambitie in de top wordt uitgevochten over de rug van de arbeiders. Niet zo zeer meer loon is de primaire behoefte van arbeiders in organisaties, kwaliteit van werk en leiding alsmede continuïteit en wekplezier is van groot belangrijk voor de nieuwe arbeider.
Kortom
Er moet werk worden gemaakt van goede arbeid, door van onderop het gesprek over goede arbeid te organiseren. Bestuurders en politici moeten het lef tonen om historische missers van liberalisering  en doorgeschoten marktwerking te corrigeren. Aanpassing van het ontslagrecht en WW en verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd vragen om betrouwbaarheid van arbeidsorganisaties en werkzekerheid
Raf Daenen, Regionaal onderhandelaar HBO/MBO Abvakabo FNV, Docent Maatschappelijke ontwikkeling, Beleid en Organisatie, Telefoon M 0646298931 E: r.daenen@fontys.nl ;

Samen met Willem Vermeulen auteur van het boek; “Perspectief op een maatschappij in crisis”. Boom/Lemma 2012